Ουρανοί, κορίτσια, θάλασσες, χώμα, δέντρα, ναύτες, καταιγίδες, ποδήλατα και κηπουροί. Βράδια, χαράματα, πουλιά, ποτάμια, φαντάσματα και σφαίρες, βασιλιάδες και εξορκιστές, πληγές και κόκκινο μετάξι. Φωτιές, θηρία, βροχές και μια παράξενη κυρία. Σενάρια, ρομπότ και ολογράμματα. Χέρια, ράμφη και αγκαλιές. Μοναξιά. Βούρκος, χρώματα, φώτα και αρώματα. Έρωτας και αγρίμια. Χάος, έρεβος και μια ήσυχη βροχή. Χρόνος. Δάση. Ζωή και αγάπη… και ένα μικρό πλεούμενο, που κουβαλά τους θησαυρούς του Παύλου Παυλίδη σε ένα από τα πολλά μαγικά ατέρμονα μουσικά ταξίδια του.
Ο Παύλος Παυλίδης πλέον μας ταξιδεύει, με τους -για πολλά χρόνια – συνοδοιπόρους του «B-Movies», με το καινούριο άλμπουμ «Στον Διπλανό Ουρανό» που κυκλοφορεί από την Inner Ear, σε παραγωγή του Coti K. Ο μουσικός, στιχουργός και τραγουδιστής, που στις αποσκευές του κουβαλάει ιστορία χρόνων με τα συγκροτήματα «Μωρά στη Φωτιά» και «Ξύλινα Σπαθιά», μιλά για τον πιο εξομολογητικό και… “εσωτερικής καύσης” δίσκο του.
-Με αφορμή την πρόσφατη μεγάλη συναυλία στο Gagarin205, πώς ερμηνεύεις το γεγονός ότι μετά από τόσα χρόνια υπάρχει αυτή η σταθερή σχέση με τον κόσμο που σε ακολουθεί, αλλά και τόση θέρμη από νεότερες γενιές, που σε γνώρισαν και από τα παλιότερα τραγούδια σου.
Είναι η αλήθεια μας, εκείνης της εποχής, που πιθανώς κάτι αληθινό υπήρχε τότε στον τρόπο που περιγράφαμε τα πράγματα και για αυτό τα λόγια και οι μουσικές ταξιδεύουν ως τώρα. Aυτή ήταν μια συναυλία που φαινόταν από την αρχή ότι έχει ιδιαίτερο χαρακτήρα. Ο κόσμος που μας ακολουθεί τα τελευταία δέκα χρόνια μάς παρακολουθεί να κάνουμε πιο ήσυχους δίσκους, πιο ατμοσφαιρικούς, κατά μία έννοια λιγότερο συναυλιακά τραγούδια. Έχουν μια εσωτερικότητα. Ήταν, ίσως, σα να περιμέναμε αυτή τη συναυλία ως ένα πάρτι για το ξεκίνημα μιας νέας περιόδου. Σαν κάτι που δεν το λες αλλά το αισθάνεσαι και το αισθάνονται και οι άλλοι.
-Πώς προκύπτει η κάθε επανεκκίνηση; Από το πώς βιώνεις την εκάστοτε περίοδο, από την διάθεσή σου, από το κλίμα και τις τάσεις της κάθε εποχής;
Αν ήταν να ενταχθούμε στην τάση της εποχής, έπρεπε εδώ και πάρα πολλά χρόνια να κάνουμε πολύ αλλιώτικους δίσκους και διαφορετικές συναυλίες. Έχει να κάνει περισσότερο με το πώς ολοκληρώνονται οι κύκλοι στο δικό μου κεφάλι. Τον καθένα επηρεάζει η εκάστοτε εποχή αλλά όχι προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση για τη μουσική. Σαφώς ζούμε σε εποχή εξωστρέφειας αλλά και επιθετικότητας… Εγώ αισθάνομαι ότι ακολουθώ μια εσωτερική πορεία η οποία φέτος -και με τον καινούριο δίσκο «Στον διπλανό ουρανό» (Inner Ear Records)- με έκανε αισθάνομαι ότι ολοκληρώθηκε εντός μου ο πιο ήσυχος κύκλος. Σα να υπάρχει περισσότερο μια διάθεση για χορό, ακόμα και αν για εμένα η λέξη «χορός» μπορεί να εκφράζει κάτι πολύ ήσυχο και αργό. Θα μπορούσα να πω ότι μου βγαίνει μια πιο γιορτινή εσωτερική διάθεση.
-Στο μεταίχμιο τού κύκλου που κλείνει και τού καινούργιου που ανοίγει, τι είναι αυτό που νιώθεις;
Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ! Θα έλεγα ότι είναι μια «μεταβατική» και απροσδιόριστη αίσθηση. Σα να κυλάω όπως το νερό σε μια πλαγιά, ακολουθώντας παράλληλα και τα εσωτερικά μου τοιχώματα…
-Ο καινούριος δίσκος λοιπόν…
Είναι μια δουλειά η οποία ολοκληρώθηκε με τη λογική της ενιαίας ενότητας, τού ενιαίου ύφους. Πάνω σε αυτή τη λογική, δουλέψαμε όλο το χειμώνα, με τον Coti K. , που έκανε την παραγωγή. Διαλέξαμε ποια και πόσα κομμάτια θα ενταχθούν σε αυτό τον κύκλο, ώστε να είναι ένας δίσκος που ακούγοντάς τον, από την αρχή ως το τέλος, θα έχει αυτό που ήδη τόνισα: ενότητα και ενιαίο ύφος. Μοιραία έχουν μείνει απ’ έξω πολλά κομμάτια, ακριβώς επειδή δε συμπλήρωναν αυτό το… μουσικό παζλ.
–Σε αυτό το δίσκο της επανεκκίνησης, του «νέου κύκλου» όπως είπες, ποια ήταν η αφετηρία της έμπνευσής σου;
Αν κάτσω και σκεφτώ τα κείμενα, ίσως για πρώτη φορά στο κέντρο του, βρίσκονται έντονα οι ανθρώπινες σχέσεις. Από αυτή την άποψη δηλαδή ίσως είναι ο πιο προσωπικός μου δίσκος. Ασχολούμαι περισσότερο με αυτό που συμβαίνει εντός μου παρά με αυτό που συμβαίνει γύρω μου.
–Στην περίπτωσή σου, οι όποιες δυσκολίες ενεργοποιούν το δημιουργικό σου κομμάτι;
Ίσως είναι νόμος της φύσης αυτός, σα να δραστηριοποιούμαστε, σα να χτυπάνε γύρω μας κάποιοι συναγερμοί εντονότερα ή τους ακούμε καλύτερα και ας χτυπούν πάντοτε. Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, τα ξυπνητήρια ακούγονται πιο δυνατά οπότε και εμείς πρέπει να ανταποκριθούμε καλύτερα. Επαναλαμβάνω, όχι για να περιγράψουμε απαραίτητα αυτό που συμβαίνει γύρω μας, αλλά και αυτό που συμβαίνει μέσα μας.
-Πιστεύεις ότι η μουσική, ο στίχος μπορούν να αφυπνίσουν τον κόσμο σε πιο ευρύ επίπεδο; Πολιτικό, κοινωνικό κ.ο.κ. ;
Η μουσική εννοείται πως το κάνει χωρίς καν να το καταλαβαίνει! Αυτό είναι και το μαγικό της υπόθεσης. Υπάρχουν τραγούδια που έχουν αλλάξει τον κόσμο χωρίς να περιγράφουν αυτό που συμβαίνει στον κόσμο. Αλλάζουν τον ίδιο τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και αυτό είναι το πιο σημαντικό. Το βλέπεις σε όλα τα είδη της μουσικής. Όταν κάποιος καταφέρνει και συντονίζεται με την ψυχή του, γίνεται αντιληπτός από όλους, και όλοι τραγουδάμε μαζί του… Υπάρχουν πάρα πολλά τραγούδια, καθαρά πολιτικά αλλά και ερωτικά, που έχουν αλλάξει τον κόσμο. Είναι λάθος να διαχωρίζουμε τα τραγούδια με κριτήριο την θεματική τους. Θα πρέπει να τα αντιλαμβανόμαστε σε σχέση με το βάθος τους. Όταν ένα τραγούδι έχει βάθος “ξηλώνει” μεγάλα κομμάτια της όποιας πραγματικότητας, αλλά και των στρεβλών αντιλήψεων. Μεγάλο ρόλο, στο πόσο επιδρά στην ζωή μας, παίζει και η συμπεριφορά των ανθρώπων που παίζουν τη μουσική, που γράφουν τη μουσική.
-Εξαρτάται, δηλαδή, και από το πώς το παρουσιάζεις εσύ και από το πώς το εκλαμβάνει ο καθένας.
Ναι ακριβώς αυτό λέω! Σίγουρα η “Γκουέρνικα” του Πικάσο έχει να κάνει με κάτι που συμβαίνει γύρω του αλλά και τα “Κορίτσια της Αβινιόν” το ίδιο συνταρακτικά είναι για τους θεατές.
-Πώς βιώνεις την επικοινωνία, την ταύτιση που δημιουργείται με τον κόσμο που ακούει τα τραγούδια σου;
Τότε είναι που ξεκινάει η γιορτή! Τότε αισθάνεσαι ότι αυτό που κάνεις εκπληρώνει το σκοπό του, να σε ενώσει δηλαδή με τους ανθρώπους. Όσο περνάει ο καιρός προσπαθώ όλο και περισσότερο να βιώνω πιο έντονα, και πιο ουσιαστικά την ώρα που είμαι πάνω στη σκηνή! Η αληθινή απάντηση έρχεται από κάτω. Από τα βλέμματα των ανθρώπων! Δεν είναι ότι τραγουδούν τα λόγια μαζί σου, αλλά ο τρόπος που σε κοιτάζουν. Είναι τόσο μοναδικό και τόσο σπουδαίο, που κάθε φορά προσπαθώ να το ζω όσο γίνεται πιο βαθιά.
-Η μουσική είναι έρωτας;
Η μουσική είναι μουσική! (γελάει)
-Εννοώ είναι ανάγκη, λαχτάρα, επιθυμία; …
Με αυτή την έννοια κάθε δευτερόλεπτο που ζούμε είναι έρωτας. Το ξεχνάμε, αλλά κατά βάση αυτό πρέπει να είναι.
-Τι θα έλεγες για τις δυσκολίες που έχει προκαλέσει η οικονομική κρίση του συστήματος και πώς επέδρασε και συνεχίζει να επιδρά στο μυαλό και στην ψυχή όλων μας;
Όταν άρχισε όλη αυτή η ιστορία με την κρίση ένας φίλος μου είπε “ ήμουν στον πάτο μόνος μου και ξαφνικά γέμισε κόσμο”. (γελάει) Αυτό δεν είναι ούτε παρηγορητικό ούτε απογοητευτικό. Δεν ξέρω κατά πόσο οι άνθρωποι είναι σε χειρότερο ή καλύτερο σημείο τα τελευταία χρόνια από ό,τι ήταν παλιότερα. Δεν μπορώ να πω όμως ότι χαιρόμουν να βλέπω τους ανθρώπους με τις τσέπες τους «γεμάτες» λεφτά από λογής-λογής δάνεια να κοιμούνται ήσυχα και ψευτοχαρούμενα.
-Άρα μήπως είναι αφορμή να επαναπροσδιορίσουμε τις ανάγκες μας και τον ρόλο της τέχνης στην ζωή μας;
Αυτό γίνεται εκ των πραγμάτων. Βίαια αλλά γίνεται. Από ό,τι φαίνεται, στην κοινωνία που ζούμε, «χρειάστηκε» αυτός ο βίαιος τρόπος ώστε να συνειδητοποιήσουμε τί πραγματικά συμβαίνει, γιατί αυτό που συνέβαινε και τις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90 στην ουσία ήταν μια πορεία προς τον γκρεμό! Μια χαζοχαρούμενη πορεία προς τον γκρεμό!
-Για χρόνια τα μυαλά «ποτίστηκαν» με τη λογική του star system, του εφήμερου προϊόντος της ευρείας κατανάλωσης…
Νομίζω ότι «ποτίζονται» με την ίδια ένταση και τώρα. Αυτό που με σοκάρει περισσότερο είναι το πόσο τυφλοί είμαστε ακόμα και σήμερα, απέναντι σε αυτό που συμβαίνει. Δε με σοκάρει δηλαδή ότι έχει καταρεύσει το σύμπαν γύρω μας. Γιατί μου φαίνεται σα νομοτελειακή εξέλιξη. Αυτό που με πληγώνει περισσότερο είναι ότι έχουν συμβεί όλα αυτά, και μέχρι αυτή τη στιγμή, βλέπεις πολλούς ανθρώπους να είναι απολύτως διαθέσιμοι να αποδεχτούν οτιδήποτε ψεύτικο και κίβδηλο!
-Δεκαετία του ‘80 και του ‘90, Μωρά στη Φωτιά και Ξύλινα Σπαθιά. Τι έχεις να θυμάσαι από τότε;
Ήταν αλλιώς τα πράγματα και ήμασταν αλλιώς κι εμείς. Αλλάζουν τα πράγματα γύρω μας, αλλάζουμε κι εμείς. Δεν ήμουν εγώ που έχεις απέναντί σου τώρα, ο ίδιος άνθρωπος, με αυτό που ήμουν τη δεκαετία του ‘80 ή του ‘90, οπότε δεν ξέρω και τί νόημα έχουν αυτές οι ανασκοπήσεις. Μπορώ να σου περιγράψω πώς μου φαίνονταν τότε κάποια πράγματα και πώς μου φαίνονται τώρα. Αλλιώς έβλεπα τη δεκαετία του ‘80 ως εικοσάρης και αλλιώς τη βλέπω ως πενηντάρης.
-Δεν παύουν να είναι κομμάτια του εαυτού σου και σημεία αναφοράς…
Ναι είναι κομμάτια μου, σπουδαία! Αισθάνομαι ότι είμαι από τους τυχερούς ανθρώπους, που έζησα από τη νεότητά μου ως τώρα τόσο έντονα ώστε να μην έχω παράπονο για το πώς πέρασε ο χρόνος.
-Σου ζητήθηκε ποτέ να ακολουθήσεις μια συγκεκριμένη γραμμή, που θα εξυπηρετούσε πιο… εμπορικούς σκοπούς;
Δεν έχω συμμετάσχει στο mainstream των προηγούμενων δεκαετιών, δεν έγινα γνωστός εξαιτίας της συμμετοχής μου σε αυτό που κυριαρχούσε ως δισκογραφία στις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Κυρίως τα Ξύλινα Σπαθιά, αλλά και τώρα οι B-Movies, είναι project που διαδόθηκαν από στόμα σε στόμα. Δηλαδή πρώτα μας διάλεξε ο κόσμος και μετά μας γνώρισαν οι δισκογραφικές εταιρείες. Δεν είχα ποτέ κάποιον έντονο προβληματισμό σε σχέση με το τί θα κάνω. Ειδικά με το που εμφανίστηκαν τα Ξύλινα Σπαθιά, είχαν τόση επιτυχία, ώστε –σε διαβεβαιώ- η Virgin εκ των υστέρων ανακάλυψε την ύπαρξή μας! Και από τη στιγμή που είχαμε το προνόμιο να μας ακολουθούν ήδη τόσοι ακροατές και ταυτόχρονα ένα τόσο έξυπνο, έμπειρο και “εντάξει” παραγωγό, σαν τον Γιάννη Πετρίδη, τα πράγματα ήταν παραδεισένια. Εμείς κάναμε αυτό που μας ερχόταν στο κεφάλι και είχαμε την στήριξη και την προστασία του Γιάννη. Δεν υπήρξε ούτε μια στιγμή ένας άνθρωπος που να τσεκάρει καν, έστω από περιέργεια, τί είναι αυτό που κάνουμε. Υπήρχε εμπιστοσύνη και όλο αυτό δημιουργούσε ένα κλίμα πολύ ενθαρρυντικό για εμένα. Ήταν μια χρυσή εποχή και επειδή έτσι ξεκίνησα να δουλεύω, συνεχίζω ως τώρα να κάνω το ίδιο. Κάπως έτσι συμβαίνει και με την Inner Ear η οποία τιμά με το όνομά της ως ανεξάρτητη εταιρεία στην Ελλάδα.
-Και οι περιβόητες «εκπτώσεις» που απαιτούν από τους καλλιτέχνες –ειδικά τους νεότερους- οι δισκογραφικές, προκειμένου να «συντονιστούν» καλύτερα με τα γούστα της κάθε εποχής;
Σκέψου ότι επί μία ολόκληρη δεκαετία της ζωής μου (’80) εγώ έκανα τραγούδια τα οποία δεν υπήρχε καμιά εταιρεία να τα αποδεχτεί! Όταν ήρθα από το Παρίσι και έφερα το δίσκο «Ξεσσαλονίκη», είχα πάει σε όλες τις μεγάλες δισκογραφικές της εποχής και το υλικό το απέρριψαν όλες! Αντί λοιπόν εγώ να τους ρωτήσω τί πρέπει να κάνω για να με δεχτούν, έκανα ακριβώς αυτό που ήθελα. Το να παραπονιέται κάποιος ότι τα πράγματα δεν είναι ευνοϊκά είναι κάτι που βαρύνει αυτόν. Το δημιουργήσουμε την εντύπωση ότι την δεκαετία του ’80 ή του ’90 τα πράγματα ήταν εύκολα θα ήταν παραπλανητικό και καθόλου χρήσιμο.
-Άρα το παλεύεις και το κερδίζεις…
Ακριβώς. Μόνο έτσι.
-Αυτή τη συμβουλή δίνεις σε ένα νέο δημιουργό;
Η πιο χρήσιμη συμβουλή είναι να μην ακούει συμβουλές! Κάθε φορά τα πράγματα είναι ξεχωριστά και οι κανόνες διαμορφώνονται διαφορετικά από τον καθένα.
-Έχεις διακρίνει ελπιδοφόρες δουλειές νεότερων καλλιτεχνών;
Ελπιδοφόρες κινήσεις, στο νεαρότερο κομμάτι της κοινωνίας μας, βλέπω, από τότε που ξέρω τον εαυτό μου! Πάντοτε αισθάνομαι ότι υπάρχει ένας «μηχανισμός» που γεννάει τα όνειρα. Είναι ένας πιο αθώος, καθαρός και ενθουσιώδης τρόπος απέναντι στη ζωή. Όσο τα πράγματα δυσκολεύουν και γίνονται πιο σκληρά νοιώθω σα να έρχεται η λεγόμενη «πραγματικότητα» να τον συντρίψει ολοσχερώς. Αλλά όσο η μηχανή που «τρώει» όνειρα ακούγεται όλο και πιο έντονα και μουγκρίζει όλο πιο δυνατά κοντά στα αυτιά μας, τόσο περισσότερο ελπίζω πως οι νέοι άνθρωποι, και δεν αναφέρομαι μόνο στην ηλικία αλλά σε αυτούς που έχουν προστατεύσει τη νεότητα της σκέψης και της ψυχής τους, στρέφονται συνέχεια πάντα προς κάτι καλύτερο, κάνοντάς την να σωπάσει!
-Έχω διακρίνει στη μουσική σου και σε συνεντεύξεις σου ότι έχεις σταθερά σημεία αναφοράς ανθρώπους του παρελθόντος. Είτε είναι ο παππούς σου, ο οποίος στάθηκε η αφορμή για το τραγούδι σου «Τα Δέντρα», είτε ο Νίκος Γκάτσος με το ποίημα «Ένας ευαίσθητος ληστής» και ο Μάνος Χατζιδάκις που το μελοποίησε και εσύ το ερμήνευσες…
Εγώ πάντα έχω την αίσθηση ότι οι αναφορές μου στους δασκάλους μου και στα μεγαθήρια της ελληνικής πραγματικότητας είναι τόσο λίγες που μού κάνει εντύπωση που το αναφέρεις.
Νομίζω πως θα έπρεπε να έχω περισσότερες αναφορές σε σχέση με τη νεοελληνική μουσική μου παιδεία. Είναι κάτι που μάλλον θα συμβεί στο μέλλον. Στον καινούριο δίσκο έχω την εντύπωση ότι είναι περισσότερο αποτυπωμένη η επίδραση των δασκάλων της ελληνικής μουσικής, παρά αυτών της ξένης. Θα μπορούσα να πω ότι αυτός ο δίσκος είναι, κατά κάποιο τρόπο, περισσότερο ελληνότροπος, από τους προηγούμενους.
-Η σχέση σου με το ρεμπέτικο;
Έχω την εντύπωση οτι από αυτό το είδος της μουσικής, η στιχουργική είναι περισσότερο χαραγμένη στην δική μου ψυχή και αποτυπώνεται στον τρόπο που φτιάχνω τις ρίμες μου. Χωρίς καν να το καταλαβαίνω νομίζω ότι είναι χαραγμένος στο μυαλό μου ο απλός τρόπος που έγραφαν οι λαϊκοί στιχουργοί και συνθέτες. Μου αρέσει όταν γράφω στίχους που «τα λένε» απλά και όμορφα!
-Μέσα από τη συνεχή δουλειά που παρουσιάζεις όλα αυτά τα χρόνια δείχνεις ότι δεν επαναπαύεσαι στις δάφνες σου… Τι είναι αυτό που σε οδηγεί στην επανεκκίνηση κάθε φορά;
Τα «Ξύλινα Σπαθιά» έδειξαν από πολύ νωρίς ότι το τελευταίο πράγμα που θέλουν, είναι να επαναπαυτούν και πολύ γρήγορα έδιωξαν ένα πολύ μεγάλο μέρος του κοινού τους ακριβώς επειδή ξεκάθαρα και έμπρακτα έδειχναν με τους δίσκους τους ότι θέλουν να πειραματιστούν. Είναι πολύ σαφές ότι ο δίσκος «Τροφή για τα θηρία» ήταν σχεδόν σαν να αναιρούμε όλο αυτό που έμοιαζε βολικό να είμαστε. Αυτό το κάνω συνέχεια, όχι σαν αυτοσκοπό, δεν μου αρέσει να διώχνω κόσμο! Απλώς θέλω να πηγαίνω σε νέα μονοπάτια που να αφορούν εμένα και όσους ενδιαφέρονται για αυτά. Πολύ νωρίς δείξαμε ότι δεν ενδιαφερόμαστε για δάφνες. Σιγά το φυτό! Εντάξει, ταιριάζει πολύ με τις φακές και το στιφάδο! Write it down! (γελάει)
-Τι ονειρεύεσαι;
Τι ονειρεύομαι;! (γελάει) Το λέω πάντοτε, για βαρύγδουπες ερωτήσεις δεν έχω απαντήσεις…
Συμπτωματικά, μόλις τελειώνει τη φράση του, ακούγεται από τα ηχεία να τραγουδά: «Τέλος δεν έχει η θάλασσα και όποιος την εξαντλήσει να μας αφήσει στα ανοιχτά και σπίτι να γυρίσει…»
Ο Παύλος σιγοψιθυρίζει τους στίχους του…
Πληροφορίες
Το album «Στον Διπλανό Ουρανό» κυκλοφορεί ήδη σε special edition Cd και τον Ιούλιο 2015 θα ακολουθήσει η έκδοση σε βινύλιο. Στις 11 Ιουλίου, ο Παύλος Παυλίδης και οι B-Movies, θα εμφανιστούν στην Τεχνόπολη, στις 18 Ιουλίου στο Up Festival στα Κουφονήσια και στις 31 στο River Party στο Νεστόριο Καστοριάς.
Φωτογραφίες: Αριστείδης Τσινάρογλου