*κούκλα 1 η [kúkla] αρσ. κούκλος [kúklos] : 1α. ομοίωμα ανθρώπινης, συνήθ. παιδικής, μορφής σε μικρό μέγεθος, ένα από τα αρχαιότερα και συνηθέστερα κοριτσίστικα παιχνίδια: Πάνινη / πορσελάνινη ~. Έχει μια ~ που μιλάει / που περπατάει. Aκόμα παίζει με τις κούκλες της, για να δηλώσουμε την πολύ νεαρή ηλικία ενός κοριτσιού, και ως έκφραση τις κούκλες θα παίξουμε τώρα;, για σοβαρή υπόθεση που αντιμετωπίζεται με επιπολαιότητα. β. ομοίωμα ανθρώπινης μορφής σε φυσικό μέγεθος, συνήθ. μόνο του κορμού ως μοντέλο για την πρόβα σε ραφεία, ή ολόκληρου του σώματος για την παρουσίαση ρούχων σε βιτρίνες. γ. η μαριονέτα. 2. (μτφ.) α. ως χαρακτηρισμός πολύ όμορφου ανθρώπου, συνήθ. γυναίκας, κοπέλας ή μικρού κοριτσιού: Έχει μια κόρη (σκέτη) ~. Σαν κέρινη ~, για γυναίκα με πρόσωπο χλωμό και αλαβάστρινο. Είναι αληθινός κούκλος ο γιος της. Είναι σαν άψυχη ~, μειωτικά για όμορφη γυναί κα χωρίς προσωπικότητα. || (προφ.) για κτ. εξαιρετικά όμορφο και χαριτωμένο: ~ το ΄κανε το σπίτι της. (έκφρ.) απ΄ έξω ~ κι από μέσα πανούκλα, για εξωτερική μόνο ομορφιά ή τάξη. β. ως χαρακτηρισμός ανθρώπου χωρίς προσωπικότητα, που δρα ως υποχείριο άλλου. κουκλάκι το YΠΟKΟΡ στις σημ. 1α, 2. κουκλίτσα η YΠΟKΟΡ στις σημ 1α, 2. κουκλάρα η MΕΓΕΘ στη σημ. 2, συνήθ. λαϊκ. ως θαυμαστικό επιφώνημα σε διερχόμενη ωραία άγνωστη γυναίκα.
[υστλατ. *cuc(u)la ( [kúk-] ) < cuculla ( [kukú-] ) `κουκούλα΄· κούκλ(α) αρσ. -ος· κούκλ(α) -ίτσα, -άρα]
κούκλα 2 η : συσκευασία νήματος σε μορφή μακρόστενης δεσμίδας: Πόσες κούκλες μαλλί θα χρειαστούν για τη μπλούζα;
κούκλα 3 η : κώνος καλαμποκιού.
(*πηγή http://www.greek-language.gr/)
Κούκλα παιδική, κούκλα μαριονέτα, κέρινη κούκλα, κούκλα βουντού, κούκλα βιτρίνας, κούκλα ραπτικής, κουκλοθέατρο, κούκλα του σατανά, κούκλα γυναίκα. Τόσες κούκλες… και όμως, οι εικαστικές είναι αυτές που κερδίζουν όλο και περισσότερο τις εντυπώσεις σε όλο τον κόσμο κλείνοντας το μάτι στην Τέχνη.
Η Αθηνά Παπούλη είναι μία από τις ελάχιστες δημιουργούς εικαστικής κούκλας ( Art Doll ) στην Ελλάδα, που παρά τις ακαδημαϊκές σπουδές της στην ανακαίνιση και αποκατάσταση κτιρίων και μετά από εργασία ετών στο σχεδιασμό και διαμόρφωση εσωτερικών χώρων, ενώ παράλληλα ασχολιόταν ενεργά με τη ζωγραφική και την γλυπτική παίρνοντας μέρος σε εκθέσεις, αποφάσισε να ασχοληθεί εντατικά με τη δημιουργία ”εικαστικής κούκλας” γιατί –όπως μου είπε- το θεωρεί πιο ”ολοκληρωμένο” τρόπο έκφρασης. Ας γνωρίσουμε την ίδια και τις κούκλες της…
Από που προέκυψε και τι σημαίνει ο όρος Art doll (εικαστική κούκλα); Τί σημαίνει για εσένα την ίδια;
O όρος εικαστική κούκλα προέκυψε από την ανάγκη να χαρακτηριστεί ένα ‘’είδος’’, που είναι πολύ περισσότερο γλυπτό, έργο τέχνης, παρά κούκλα, αντικείμενο δηλαδή παιχνιδιού. Αυτό ακριβώς είναι και για εμένα… ένα γλυπτό στον χώρο, ένα παράγωγο εκφραστικής διάθεσης που φέρει ψυχικό αποτύπωμα, ένα ‘’εκμαγείο ψυχής’’, όπως μου αρέσει να λέω.
Υπάρχουν ιστορικές αναφορές στην τέχνη της κούκλας;
Από όσο γνωρίζω, η Ελλάδα έχει μεγάλη παράδοση στις κούκλες αφού από εδώ έχουμε και τις παλαιότερες αναφορές, ενώ τις συναντάμε και σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Ονομάζονταν πλαγγόνες και αργότερα ‘’νευρόσπαστα’’, όταν πλέον είχαν αποκτήσει αρθρώσεις. Αυτή η μορφή της αρθρωτής κούκλας υπήρξε και ο πρόγονος της μαριονέτας.
Περιέγραψέ μας πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με την δημιουργία της «εικαστικής κούκλας», ενώ ήδη είχες δουλέψει στον σχεδιασμό και στην διαμόρφωση -εσωτερικών χώρων; Τι ήταν αυτό που σου κέντρισε το ενδιαφέρον ώστε να κινηθείς προς αυτή την κατεύθυνση;
Η δημιουργία της εικαστικής κούκλας ήρθε ως φυσική εξέλιξη, όταν είχε ωριμάσει πλέον το ζωγραφικό κομμάτι. Η αγάπη μου για τα παραμύθια και η γοητεία που μου ασκούσε πάντα το μαγικό στοιχείο με οδήγησε στη συγγραφή και στη συνέχεια στην εικονογράφηση ιστοριών. Η προσθήκη της τρίτης διάστασης στους χαρακτήρες μου, ήρθε πλέον σαν ανάγκη, λόγω της εξάντλησης του εικονογραφικού σταδίου. Η ενασχόληση με το σχεδιασμό εσωτερικών χώρων συνδέεται άμεσα και μου επιτρέπει να είμαι δημιουργική, λαμβάνοντας όμως πάντα υπόψιν ’’κανόνες’’ όπως η λειτουργικότητα και η εργονομία. Όταν αναζητώ περισσότερη ελευθερία έκφρασης και έχω ανάγκη να προσθέσω αυτό το ‘’μαγικό στοιχείο’’ στην καθημερινότητά μου, στρέφομαι ξανά στα γλυπτά μου. Άλλωστε, ανεξάρτητα από την κλίμακα, είναι κι αυτά ‘’παρουσίες’’ που καλούνται να ενταχθούν σε ανθρώπινο χώρο.
Από τι στάδια πέρασες μέχρι να καταλήξεις στο συγκεκριμένο ύφος;
Πάντα σχεδίαζα φιγούρες αυτής της αισθητικής κι έτσι ήμουν κατασταλαγμένη για την ατμόσφαιρα που θα ήθελα να ‘’φέρει’’ το αποτέλεσμα της δουλειάς μου. Το ζητούμενο σε κάθε σύνθεση όμως είναι πάντα η ισορροπία κι εκεί ήταν που δοκιμάστηκα, με την χρήση διαφορετικών υλικών και τεχνικών. Εδώ με βοήθησε σημαντικά η σπουδή που είχε προηγηθεί, σε πρότυπο εκ του φυσικού και στο χρώμα.
Είναι μία εξελικτική διαδικασία και είναι εμφανής η διάθεσή μου πια να μεταβώ από μια ρεαλιστική απόδοση σε μια πιο αφαιρετική.
Από πού αντλείς έμπνευση για τις δημιουργίες σου;
Το μέρος που μου παρείχε την ‘’πρώτη ύλη’’, ήταν πάντα τα παραμύθια και οι εικονογραφήσεις τους, ενώ στη δουλειά μου είναι εμφανείς οι επιρροές αγαπημένων μου δημιουργών όπως ο Tim Burton και η Rebecca Dautremer. Η έμπνευση όμως μπορεί να έρθει μέσα από ένα μικρό στιγμιότυπο, μία φευγαλέα εικόνα, ένα συναίσθημα, μία εκκεντρική φυσιογνωμία ή πολύ συχνά από ένα καινούργιο υλικό, από ένα μοτίβο σε ένα ύφασμα που θα μου εξάψει την φαντασία. Εμπνέομαι από οτιδήποτε επιδρά στις αισθήσεις μου. Αυτό όμως που καθιστά το καθετί πηγή έμπνευσης είναι βέβαια άγνωστο.
Τι υλικά και ποιες τεχνικές χρησιμοποιείς;
Η προσέγγιση του καθενός στην δημιουργία εικαστικής κούκλας είναι διαφορετική. Ανάλογα με το υλικό που χρησιμοποιείται, απαιτείται και η αντίστοιχη τεχνική. Η διαδικασία που ακολουθώ, χωρίζεται σε τρία βασικά στάδια. Ξεκινάω πάντα με το ζωγραφικό κομμάτι όπου σχεδιάζω τα κύρια χαρακτηριστικά της φιγούρας στο χαρτί, πολλά από τα οποία στην πορεία και μέσα από τους πειραματισμούς αλλάζουν. Ακολουθεί το κομμάτι της γλυπτικής. Για το πρόσωπο χρησιμοποιώ πολυμερικό πηλό που ψήνεται σε κάθε συμβατικό φούρνο. Αφού ολοκληρωθεί το μέρος αυτό και ψηθεί ο πηλός, χρησιμοποιώ ακρυλικά χρώματα για να ‘’ζωντανέψω’’ τα χαρακτηριστικά και βερνίκι για να ασφαλίσω το αποτέλεσμα. Στην συνέχεια γίνεται η επιλογή των υφασμάτων για τον κορμό και ακολουθεί το κομμάτι της ραπτικής. Αφού ολοκληρωθεί κι αυτό, γίνεται το γέμισμα του σώματος, η ενίσχυσή του με μεταλλικό σκελετό για ισορροπία και δυνατότητα αλλαγής πόζας, ενώ πολύ συχνά συνεχίζω επενδύοντας με πιο σκληρά υλικά όπως η γυψόγαζα. Είναι μια τέχνη που απαιτεί συνδυασμό διάφορων δεξιοτήτων κι αυτό είναι που καθιστά την όλη διαδικασία εξελικτική.
Τι μηνύματα θέλεις να περάσεις μέσα από τα έργα σου; Μέσα από τα ξεχωριστά εξωτερικά χαρακτηριστικά της κάθε κούκλας αποσκοπείς να προσδώσεις και τον αντίστοιχο «χαρακτήρα» σε αυτή;
Ξεκίνησα θέλοντας να εξερευνήσω ένα καινούργιο για εμένα μέσο απόδοσης μίας εσωτερικής κατάστασης, αλλά όλο αυτό με συνεπήρε, καθώς ανακάλυπτα πόσο ευρύ ήταν το πεδίο δυνατοτήτων που ανοίγεται με την προσθήκη της τρίτης διάστασης. Η διαδικασία είναι μαγική. Ξεκινάς στην ουσία από ένα κομματάκι πηλό και καταλήγεις σε μία φιγούρα ικανή να «φέρει» όλη την ποίηση που αδυνατούμε να εκφράσουμε με λέξεις. Μία φιγούρα, τα χαρακτηριστικά της οποίας προδίδουν έναν εσωτερικό κόσμο και που λειτουργούν σαν φορείς λεπτών συναισθηματικών αποχρώσεων, μιας ιδέας ή μιας φευγαλέας διάθεσης.
Αυτό το σκοπό εξυπηρετεί και η απουσία κόμης. Τα μαλλιά, ως έντονο στοιχείο θηλυκότητας θα αποπροσανατόλιζαν. Πρόκειται για συναισθήματα, για ιδέες, γι’ αυτό και είναι φιγούρες επιμηκυμένες, αέρινες, σαν καπνός, με φούστες “συννεφένιες”, χωρίς βάρος. Έτσι, χάνουν την υλική τους υπόσταση και αποκτούν μια πιο πνευματική διάσταση. Ανατομικές αλλοιώσεις για χάρη των εκφραστικών στόχων.
Όταν θέλω να αποδώσω μια πιο σκούρα συναισθηματική παλέτα στα χαρακτηριστικά του προσώπου, συνδυάζω πολύχρωμα, με έντονα μοτίβα ή φλοράλ υφάσματα. Εντείνεται το συναίσθημα μέσω της αντίθεσης. Ευχή μου είναι πάντα, έστω και στιγμιαία να παρέχω αισθητική διέγερση.
Στο εξωτερικό αυτή η μορφή τέχνης είναι πολύ περισσότερο διαδεδομένη, με τις κούκλες να εκτίθενται σε πολλά και μεγάλα μουσεία. Κατά πόσο πιστεύεις ότι στην Ελλάδα μπορεί να ανθίσει αυτό το είδος τέχνης; Τι έχεις αντιμετωπίσει ως τώρα;
Στην Ελλάδα ένα μέρος του κοινού αντιμετωπίζει το είδος με χιουμοριστική διάθεση, ενώ υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις ανθρώπων που τους προκαλεί φόβο. Αυτό εν μέρει είναι λογικό, όταν οι πιο γνωστές αναφορές στο αντικείμενο συναντώνται σε ταινίες τρόμου, με θέμα κούκλες κυριευμένες από το “κακό” ή κούκλες βουντού. Παρότι οι πιο θερμοί υποστηρικτές της εικαστικής κούκλας είναι κάτοικοι εξωτερικού, έχω συναντήσει αρκετούς κι εδώ στην Ελλάδα, γεγονός που με κάνει να είμαι αισιόδοξη, αφού φαίνεται πως αποτελεί είδος ανερχόμενο και πως εντάσσεται σταδιακά στην κουλτούρα μας.
Πού μπορεί να σε βρει οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται για τις κούκλες σου; (site, εκθέσεις)
Φωτογραφικό υλικό και πληροφορίες για την δουλειά μου, καθώς και λεπτομέρειες για επερχόμενες εκθέσεις, βρίσκονται στην σελίδα μου στο facebook : Athena Papouli και σύντομα, στην υπό κατασκευή προσωπική μου ιστοσελίδα: http://athinapapouli.wix.com/mademoisellesbleues
Υπάρχει κάτι άλλο με το οποίο ασχολείσαι παράλληλα με την κατασκευή των Artdoll;
Την περίοδο αυτή, παράλληλα και σε ‘’άμεση σχέση’’ με τις εικαστικές κούκλες ασχολούμαι με την συγγραφή και εικονογράφηση ενός παιδικού βιβλίου, διαδικασία που βρίσκω άκρως συναρπαστική.